صنایع دستی استان تهران
تهران که زمانی دارای باغ های زیبا و خوش آب و هوا بود مورد توجه حاکمان صفویه و زندیه قرار داشت و ساخت بناهایی در این شهر، گواه بر این مدعا است، اما در زمان آقا محمد خان قاجار تهران به عنوان پایتخت برگزیده شد، از آن دوران تا امروز این شهر به دلیل موقعیت خود به عنوان پایتخت توانست هنرمندان و صنعتگران بسیاری را به خود جذب کند به نحوی که تا به امروز نیز ادامه یافته است. استان تهران به لحاظ بازار بزرگ مصرفی، مکان مناسب برای تولید و نیز بروز استعداد هنرمندان و صنعتگران است. در ادامه با شمیران گشت همراه باشید .
صنایع دستی استان تهران با توجه به بافت اجتماعی و تنوع قومی, به سه دسته شهری, روستایی و عشایری تقسیم می شود. عمده ترین صنایع دستی استان را قلم زنی روی مس و برنج, خراطی و سبدبافی، خاتم کاری ، شیشه گری، تراش و نقاشی روی شیشه، زیلو بافی، نقاشی روی چرم، قالی بافی، سفالگری و چاپ باتیک تشکیل می دهد. رشته های مورد اشاره فاقد سابقه طولانی در منطقه هستند و دست اندرکاران اکثر رشته های صنایع دستی عمدتاً از شهرستانهای دیگر به تهران مهاجرت کرده اند. به طور مثال، ساخت مصنوعات خاتم و قلم زنی را به طور عمده، صنعتگران شیرازی و اصفهانی انجام می دهند. بیشتر خراطان این صنایع نیز اهل دزفول هستند.
صنایع دستی روستایی به طور عمده خانگی و غیر دائمی هستندو فعالیتهای عمده آنها را قالی بافی، سفالگری، حصیربافی، گلیم بافی(منجمله ورنی بافی) و دستبافی تشکیل می دهد.
صنایع دستی عشایری قدیمی ترین نوع صنایع دستی استان تهران است که تولید آن عموماً به طور خانگی و فصلی انجام می پذیرد. این نوع از صنایع دستی، با توجه به ترکیب قومی منطقه، در میان صنایع دستی استان جایگاهی ویژه دارد و هم اینک یکی از نقاط برجسته و مثبت صنایع دستی استان محسوب می شود. دست اندرکاران این بخش از دست ساخته های ایرانی که بافت انواع قالی و قالیچه، ورنی، جاجیم و گلیم ، چنته، رویه پشتی، جوال، خورجین و نیز رنگرزی و ریسندگی پشم را در انحصار خود دارند، گروهی از عشایر لر، قشقایی، شاهسون و… هستند که در دهه های اخیر از زادگاه خود به تهران ، ری ، ورامین و حومه کرج مهاجرت کرده اند.
قالی بافی تهران:
در بین صنایع دستی رایج در استان تهران بافت قالی و قالیچه گستردگی فوق العاده چشمگیری دارد و هم اینک به صورت حرفه ای خانگی تقریباً در تمام نقاط روستایی استان رایج می باشد و به طوری که از آمار برمی آید قالیبافی در مناطق غیر شهری کرج، دماوند و شمیرانات دایر بوده است و این رشد شتابناک دلیل برجا بازکردن صنایع دستی به عنوان یک عامل مکمل اقتصاد کشاورزی در جوامع روستایی می تواند باشد.
گره رایج در قالیبافی استان تهران گره فارسی است که در آن خامه از کناره یک نخ تار به عقب رفته و پس از گره زدن نخ تار جنبی از میان دو تار بیرون آمده و سفت می شود اما اکثر کسانی که ظرف سالهای اخیر به قالیبافی روی آورده اند از گره ترکی که مختص قالیبافان ترکمن, آذربایجانی, همدانی و … است استفاده می کنند.
گفتنی است که در شهر تهران تعدادی از طراحان هنرمند و نیز هنرمندان قالی باف نیز به فعالیت می پردازند که آثار بسیار نفیس و باارزشی نظیر چهره بافی, تابلوبافی, آثار حجمی و قالیچه های با کیفیت بالا از لحاظ طرح و نقش و بافت را پدید می آورند.
مرصع کاری (مخراج کاری)
صنایع دستی تهران بی شمار است اما مرصع کاری منحصر به فردترین سوغات تهران است. قرار دادن سنگ در پایه طراحی شده است، مخراج کار می بایست این کار را با دقت و حوصله انجام دهد و سنگ را در جای خود محکم کند. در کار گذاشتن سنگ های ریز از روش های ریلی قلم زنی، کاسه ای و چنگی استفاده می شود و برای سنگ های درشت از روش هایی چون منبشی، چنگی و دیواره ای بهره می گیرند و در قدیم این کار با بازار ساده چون یک چکش کوچک و چند قلم نوک تیز و نوک پهن انجام می گرفت و اما امروزه از دستگاه های دقیق و انواع گیره های نگهدارنده، انبرهای متنوع، لیزرهای حرارتی و ذره بین و غیره استفاده می شود که در عمل به مخراج کاری ظرافت بیشتری بخشیده است.
