شهر یزد یک نمونه خاص از خلاقیت بشر در ایجاد و توسعه زندگی شهری در سخت ترین شرایط ممکن است. استان یزد دارای مجموعه ای ارزشمند از میراث فرهنگی ایران است که مربوط به دوره های مختلف تاریخی می باشد. . از علل گوناگون گرایش مردم یزد به صنایع دستی می‌توان به شرایط خاص جغرافیایی، وضع معیشت و دور بودن از مرکز کشور اشاره کرد. بسیاری از صنایع دستی یزد در طول سالیان و با تغییر سلایق مردم کشور و دنیا، به دست فراموشی سپرده شده‌اند. برخی دیگر هم با پیشرفت فن‌آوری، شکل اولیه خود را از دست داده‌اند. با این اوصاف باز هم می‌توان هنر تاریخی مردم یزد را در بازارهای این شهر به تماشا نشست. با شمیران گشت همراه باشید تا در این مقاله شما را با هنرهای دستی این شهر کویری و تاریخی آشنا کند .
شَعربافی
در گویش یزد، مشاغل نساجی هنوز به نام شَعربافی شناخته می شود. یکی از دلایل اصلی که شهروندان یزد به این کسب و کار علاقه مند بوده اند، کمبود آب، رکود کشاورزی و همچنین عبور جاده ابریشم از شهر یزد بوده است. این صنعت دارای شاخه های مختلفی است اما ابزار چوبی پایه و اساس صنعت شعربافی است. این ابزارها در ابعاد مختلف طراحی و تولید می شوند، اما اصول طراحی آن شامل دو غلطک، چند پدال کوچک و بزرگ است که دارای نام های خاصی می باشند.
ترمه یزد
یزد یکی از مهدهای ترمه در ایران است و در همه جای شهر می توانید مغازه هایی را بیابید که این پارچه را عرضه می کنند. پارچه ترمه از لحاظ نقش و بافت و مواد اولیه متنوع است و از ابریشم، پشم و کرک الوان تهیه می شود. معروف ترین طرح ترمه بته جقه است؛ اما شاخ گوزنی و شاه عباسی هم از دیگر طرح هایی هستند که برای بافت این پارچه به کار می روند. پارچه ترمه این روزها در لباس، کیف، کفش، زیورآلات، سجاده، رومیزی و … استفاده می شود.
زرگری
زرگری يكی از هنرهای دستی استان يزد است . زرگرها با طرح‌های بسيار زيبا از نقوش ساده هندسی و نمادين با تلفيق سنگ‌ها و گوهرهای قيمتی زيورهای بسيار متنوع برای زينت زنان و دختران می‌آفرينند . اين زيورآلات شامل گوشواره ، گردن بند و سينه‌ريز، دستبند ، انگشتر، حلقه و النگو است. در استان يزد سال‌ها است كه راسته‌ای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است .
از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پيش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده ، می‌توان به ترازوهای مثقالی ، بوته ، كوره‌های گلی ، انبر سركج ، رجه با شيارهای كوچک و بزرگ ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس اشاره كرد . در حال حاضر از وسايل بسيار مدرن استفاده می‌شود كه در يک ساعت چند كيلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبديل می کند.
زیلو بافی
زیلو کف‌پوشی از جنس پنبه است. برای مناطق کویری زیلو جزء کف‌پوش‌های بادوام و مناسب است. شهرستان میبد مرکز اصلی زیلوبافی در استان یزد است. تا چند سال گذشته صدها خانواده به صنعت زیلوبافی مشغول بوده‌اند. قدیمی‌ترین زیلوی میبد دارای قدمتی بسیار طولانی است. این زیلو در مسجد جامع میبد می‌باشد. قدمت زیلوبافی در میبد را به دوران پیش از اسلام نسبت داده‌اند. طرح‌هایی که در بافت زیلو استفاده می‌شوند بسیار زیبا و قابل توجه هستند. پرت‌توره، زلفک، رکنه دونی، بند رومی، کلید، هشت پر بزرگ و هشت پر کوچک از نقوش معروف زیلو در استان یزد می‌باشند.
رنگ غالب در بافت زیلوها سفید، سبز، آبی، نارنجی و قرمز است. نام «نفتال» که در بازار فروش قالی از آن یاد می‌شود، مخصوص زیلوهای مرغوب و درجه یک است. امروزه تولیدات زیلو بیشتر توسط مساجد و تکیه‌ها مصرف می‌شود. زیلو در گذشته یکی از مهم‌ترین کالاهای تجاری استان یزد بوده و اکثر مواقع پس از سفارش افراد و بازرگان‌ها بافته می‌شده است.
طلا سازی یزد
هنر طلا سازی و جواهر سازی دارای تاریخچه ای طولانی در یزد است که با استفاده از قالب بندی، ریخته گری فلز و برداشت موم، انواع جواهرات به شکل های مختلف ساخته می شوند. طلای یزد همیشه به خاطر ذوق و صبر سازندگان آن در طراحی و ساخت مشهور است. همچنین صداقت و وفاداری طلاسازان و طلافروشان یزدی به ارزشهای اخلاقی باعث شده که طلا یزد از جایگاه ویژه ای در بین علاقه مندان به این هنر برخوردار باشد.
