از گذشته، تجریش مهم‌ترین آبادی و مرکز منطقه شمیران به‌حساب می‌آید. خیابان شریعتی با نام پیشین جاده قدیم شمیران، مهم‌ترین راه مواصلاتی این منطقه به تهران قدیم بوده‌است. با احداث خیابان ولیعصر (جاده پهلوی) توسط رضاشاه، دسترسی به تجریش و شمیران برای ساکنین تهران آسان‌تر شد و روند پیشرفت آن را سرعت بخشید. شمیران در گذشته منطقه‌ای ییلاقی و خوش آب و هوا در شمال تهران به‌شمار می‌آمد و محل اقامت تابستانی و تفرجگاه پادشاهان قاجار و دودمان پهلوی بوده‌است و چندین مجموعه کاخ و اقامتگاه توسط آنان در شمیران ساخته شده‌بود. کاخ‌موزه سعدآباد و کاخ نیاوران نمونه‌هایی از این کاخ‌ها به‌شمار می‌رود. به علت گسترش تدریجی شهر تهران، شمیران رفته رفته در شهر تهران ادغام شده و امروزه تحت نظارت مناطق ۱ و ۳ شهرداری تهران اداره می‌شود.

**مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران

این اقامتگاه سلطنتی پس از سعدآباد با چندین کاخ موزه در بستری سرسبز و درختان سوزنی پربرگ و کهنسال فضای خاص طبیعی و مناسبی را جهت گذران اوقات فراغت فراهم آورده، خصوصاً اینکه آشنایی با سبک زندگی سلطنتی و اشیا و لوازم موجود در کاخ‌ها، برای گردشگران از اقشار مختلف بسیار جذاب می‌باشد.مجموعه نیاوران با مساحتی بالغ بر ۱۱ هکتار و دیوار نسبتا بلند آجری که چیدمان آجرهای آن نیز با سلیقه ای خاص اجرا شده محیط عمومی و خیابان جدا می شود. قدم زدن در باغی که آوازه ی پرندگانی چون طوطی، مینا، کبوتر، دارکوب و … در آن طنین انداز می شود و دیدن لانه‌هایی که در بلندای درختان متنوع و تنومند آن نصب شده از دیگر جذابیت‌هایی ست که می تواند خلوتی دلنشین را رقم بزند. مجسمه های شیر سنگی در اطراف ساختمان کتابخانه و معروف‌ترین آثار هنری سزار بالداچینی مجسمه ساز فرانسوی – ایتالیایی هر عکاسی را به وجد می آورد.نیاوران از اقامتگاه های ییلاقی قاجار بود که در زمان حکومت پهلوی دوم، برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب و با سبکی مدرن جهت سکونت وی و خانواده‌اش ساخته شد.

**کاخ اسود

گچ بری های سقف ساختمان و مرمر سیاه رنگ به کار برده در موزه هنرهای زیبا که قبلاً وزارت دربار بوده اولین چیزی ست که به چشم می آید و آن را به کاخ اسود معروف کرده است. آثار نقاشان ایرانی معاصر نظیر سهراب سپهری، حسین محجوبی، فرامرز پیل آرام، حسین زنده رودی، پروانه اعتمادی، نصرالله افجه‌ای و نقاشان عصر صفوی تا قاجار که غالباً تصاویری از افراد درباری آن زمان است که احتمالاً هنرمندان را به شوق نقش تصویر خود به صورتگری وا می‌داشتند در این موزه گردهم آمده است.