به گزارش ايرنا، شهرستان شميرانات در ارتفاعات البرز با آب و هوايي كوهستاني و سرد، متشكل از شهر شميران يا تجريش و دو بخش لواسانات و رودبار قصران با جمعيتي افزون بر 600 هزار نفر در شمال و شمال شرقي تهران قرار دارد. در گفتار عامیانه به این منطقه «شمرون» می‌گویند. اين شهرستان همچنين مجموعه قابل توجهي از امامزاده ها، كاخ ها، موزه ها، محله هاي قديمي، خانه هاي رجال قديم و جديد، نهادها و سازمان هاي كشوري، سفارتخانه ها، دانشگاه ها، مراكز خريد و بوستان هاي مهم، تفريحگاه هاي طبيعي و… را در خود جاي داده است. حجاري، معرق روي چوب و… ، حجم چوب و ساخت سازهاي سنتي از صنايع دستي شميرانات و گيلاس، آلبالو، گردو، سيب و عسل از سوغات اين شهرستان خوش آب و هوا به شمار مي رود. با مجله شمیران گشت همراه باشید تا با محله های قدیمی و زیبای تهران و کاخهای قجری شمیران آشنا شوید.
از گذشته، تجریش مهم‌ترین آبادی و مرکز منطقه شمیران به‌حساب می‌آید. خیابان شریعتی با نام پیشین جاده قدیم شمیران، مهم‌ترین راه مواصلاتی این منطقه به تهران قدیم بوده‌است. با احداث خیابان ولیعصر (جاده پهلوی) توسط رضاشاه، دسترسی به تجریش و شمیران برای ساکنین تهران آسان‌تر شد و روند پیشرفت آن را سرعت بخشید. شمیران در گذشته منطقه‌ای ییلاقی و خوش آب و هوا در شمال تهران به‌شمار می‌آمد و محل اقامت تابستانی و تفرجگاه پادشاهان قاجار و دودمان پهلوی بوده‌است و چندین مجموعه کاخ و اقامتگاه توسط آنان در شمیران ساخته شده‌بود. کاخ‌موزه سعدآباد و کاخ نیاوران نمونه‌هایی از این کاخ‌ها به‌شمار می‌رود. به علت گسترش تدریجی شهر تهران، شمیران رفته رفته در شهر تهران ادغام شده و امروزه تحت نظارت مناطق ۱ و ۳ شهرداری تهران اداره می‌شود.
**مجموعه فرهنگي، تاريخي نياوران
اين اقامتگاه سلطنتي پس از سعدآباد با چندين كاخ موزه در بستري سرسبز و درختان سوزني پربرگ و كهنسال فضاي خاص طبيعي و مناسبي را جهت گذران اوقات فراغت فراهم آورده، خصوصاً اينكه آشنايي با سبك زندگي سلطنتي و اشيا و لوازم موجود در كاخ‌ها، براي گردشگران از اقشار مختلف بسيار جذاب مي‌باشد.مجموعه نياوران با مساحتي بالغ بر 11 هكتار و ديوار نسبتا بلند آجري كه چيدمان آجرهاي آن نيز با سليقه اي خاص اجرا شده محيط عمومي و خيابان جدا مي شود. قدم زدن در باغي كه آوازه ي پرندگاني چون طوطي، مينا، كبوتر، داركوب و … در آن طنين انداز مي شود و ديدن لانه‌هايي كه در بلنداي درختان متنوع و تنومند آن نصب شده از ديگر جذابيت‌هايي ست كه مي تواند خلوتي دلنشين را رقم بزند. مجسمه هاي شير سنگي در اطراف ساختمان كتابخانه و معروف‌ترين آثار هنري سزار بالداچيني مجسمه ساز فرانسوي – ايتاليايي هر عكاسي را به وجد مي آورد.نياوران از اقامتگاه هاي ييلاقي قاجار بود كه در زمان حكومت پهلوي دوم، برخي از بناهاي كوچك اين باغ تخريب و با سبكي مدرن جهت سكونت وي و خانواده‌اش ساخته شد.
**كاخ اسود
گچ بري هاي سقف ساختمان و مرمر سياه رنگ به كار برده در موزه هنرهاي زيبا كه قبلاً وزارت دربار بوده اولين چيزي ست كه به چشم مي آيد و آن را به كاخ اسود معروف كرده است. آثار نقاشان ايراني معاصر نظير سهراب سپهري، حسين محجوبي، فرامرز پيل آرام، حسين زنده رودي، پروانه اعتمادي، نصرالله افجه‌اي و نقاشان عصر صفوي تا قاجار كه غالباً تصاويري از افراد درباري آن زمان است كه احتمالاً هنرمندان را به شوق نقش تصوير خود به صورتگري وا مي‌داشتند در اين موزه گردهم آمده است.
**كاخ سبز
يكي از زيباترين كاخ‌هاي موجود در ايران از نظر صاحب نظران، كاخ سبز سعدآباد است. كاخي كه پس از ساخته شدن با سنگ مرمر با تركيبي از رگه هاي سبز، صورتي و قهوه‌اي روشن از معدني منحصر به فرد در زنجان، معدن تامين كننده به دستور رضاشاه تخريب شد تا هيچوقت ساختمان ديگري با اين شكل و نما ساخته نشود.
معماري بنا، تذهيب ديوارها، خاتم كاري، گچ بري‌ها و آيينه كاري هاي ظريف و زيبا، فرش ابريشمي 70 متر مربعي تالار اثر استاد عبدالمحمد عمواغلي و همخواني نقش آن با طرح سقف، لوازم اختصاصي شاهان پهلوي و چشم‌انداز خيره كننده شهر تهران از ويژگي هاي اين كاخ است كه سبب عكسبرداري بسيار و ثبت خاطرات بازديدكنندگان مي شود.
معماري بنا، تذهيب ديوارها، خاتم كاري، گچ بري‌ها و آيينه كاري هاي ظريف و زيبا، فرش ابريشمي 70 متر مربعي تالار اثر استاد عبدالمحمد عمواغلي و همخواني نقش آن با طرح سقف، لوازم اختصاصي شاهان پهلوي و چشم‌انداز خيره كننده شهر تهران از ويژگي هاي اين كاخ است كه سبب عكسبرداري بسيار و ثبت خاطرات بازديدكنندگان مي شود.
واژه‌شناسی
شمیران از دو بخش «شمی» یا «سمی» یا «شم» به معنی «بلند»، و «ران» به معنی «جای» تشکیل شده‌است که روی هم، «بلندجای» را گویند. (در مقابل «تهران» (ته + ران) به معنی «پایین جا». در متون قدیمی این منطقه را قلعه شمیران گفته‌اند. در مقابل احمد کسروی ریشه لغوی نام این منطقه را چنین دانسته‌است: « «ران» به معنی جایگاه و سرزمین است، و «سمی» یا «شمی» به معنای سرد است و لذا شمیران (شمیرام، شمیرم، شمیلان، سمیران و سمیرم) به معنای جای سرد یا سردسیر است». نکته‌ای که بر مطلب بالا می‌توان افزود این است که این اسم به حالت جمع و به صورت شمیرانات که امروزه به کار می‌رود، غلط است زیرا شمیران نام عمومی این منطقه‌است که دارای چندین شهر و روستاست و از میان آن‌ها سی روستا در کوهستان قرار دارند و آب و هوای هفده قریه کاملاَ سردسیری است. به گفته ع. پاشایی، نام شمیرانان نتیجهٔ فارسی‌سازی نام «شمرون» از گویش شمیرانی که با زبان مازندرانی اشتراکاتی دارد، است. روستایی به نام شمیران در دهستان فیروزجاه بخش بندپی شرقی شهرستان بابل استان مازندران وجود دارد . هم چنین منطقه‌ای به نام شمیران با آب و هوای مشابه شمیران تهران در بیت‌المقدس وجود دارد. شمیران روستاهای کهن و زیبای فراوانی داشته‌است. نام‌های بسیاری از این روستاها زیبا و گوشنوازند و بسیاری از این نام‌ها از ریشه لهجه شمیرانی زیر شاخه زبان تاتی که تا قبل از انقلاب سال ۵۷ زبان چیره در شمیران بوده‌است، گرفته شده‌اند.
